قرض الحسنه
سوال :
بعضى از صندوق هاى قرض الحسنه مبالغى را به عنوان کارمزد براى انجام هزينه هاى کارمندان خود و ساختمان محل صندوق از وام گيرندگان دريافت مى کند به نظر حضرتعالى دريافت اين مبالغ چه صورتى دارد؟
جواب :
به عنوان شرط جايز نيست.
سوال :
1 ـ اينجانب از صندوق هاى معمول کشور اسماً 700 هزار تومان وام دريافت کردم ولى عملاً مبلغ 400 هزار تومان دريافت و مابقى تا بعد از چهار ماه اتمام اقساط نزد صندوق مي باشد آيا سر سال خمس تعلق مي گيرد؟
2 ـ مبلغ 3 ميليون تومان جهت خريد خودرو به حساب ايران خودرو واريز نمودم و قصد استفاده از خودرو را دارم آيا سر سال خمس تعلق مي گيرد؟
جواب :
1 ـ اين معامله قرض ربوى و حرام است زيرا شما در واقع چهارصد هزار قرض مى گيريد مشروط بر اينکه سيصد هزار پس از پرداخت آن تدريجاً به آنها قرض بدهيد چهار ماهه و به هر حال اگر گرفتيد آنچه از چهارصد هزار سر سال باقى مانده که قسط آن را پرداخته ايد خمس دارد و اگر چيزى آن سيصد هزار پرداختيد و پس از گذشت سر سال و دريافت کرديد فوراً خمس دارد.
2 ـ خمس دارد.
سوال :
آيا سودى که بانکها يا صندوقهاى قرض الحسنه مي دهند (با توجه به شرايطى که اول معين مي نمايند) از لحاظ شرعى مورد دارد يا خير؟
جواب :
اگر شرط سود نکرده باشند مانعى ندارد.
سوال :
براى خريد مسکن اگر از وام مسکن استفاده کنيم. با توجه به بهره آن حکم شرعى چيست؟
جواب :
اگر بر اساس عقد شرعى صحيح باشد اشکال ندارد.
سوال :
پس انداز در بانک مسکن به دليل سود دهى اشکال ندارد؟
جواب :
اگر بر اساس معامله شرعى صحيح باشد اشکال ندارد.
سوال :
آيا بهره حساب سپرده بانکى جايز است؟
جواب :
چنانچه معامله شرعى با بانک انجام داده باشيد و احتمال مىدهيد که بانک به قرارداد عمل مى کند مى توانيد تمام سود آن را بگيريد و تصرف کنيد در غير اينصورت مى توانيد سود را بگيريد و در نصف آن تصرف کنيد بشرطى که نصف آن را به فقير متدين صدقه بدهيد.
سوال :
اينجانب قصد تأسيس يک قرض الحسنه دارم. آيا مى توانم مخزن آن را يک حساب سپرده در بانک قرار دهم و از محل سودى که بانک به آن تعلق مى دهد، براى مخارج آن استفاده کنم؟ (درصد سودى که تعلق مى گيرد مهم نيست).
جواب :
اشکال ندارد ولى اگر بانک دولتى يا مشترک بين دولت و مردم باشد و در يک کشور اسلامى باشد براى تصرف در سود اجازه حاکم شرع لازم است .
سوال :
مدتى است يک حساب کوتاه مدت نزد بانکى باز نموده ام . بعضى از دوستان نسبت به سود به دست امده ابراز ترديد نموده اند مى خواستم نظر شما را جويا شوم ؟
جواب :
اگر بر اساس عقد شرعى باشد تمام سود حلال است و از آن شماست و اگر بر اساس عقد شرعى نبوده و در صورتى که شرط سود نکرده باشيد ميتوانيد سود را به عنوان مجهول المالک قبض کرده و در نصف آن براى خود تصرف کنيد به شرط اين که نصف ديگر را به فقير متدين صدقه بدهيد.
سوال :
در بعضى از قرض الحسنه ها پول مردم را به صورت وديعه گرفته و بعد از مدتى به مردم وامهاى پرداخت مى نمايند آيا اين روال وام گيرى اشکال دارد يا خير ؟
جواب :
چنانچه در قرض اول ،وام صندوق شرط شود جايز نيست و بهر حال دريافت وام از صندوق بعد از وديعه سپارى مانعى ندارد .
سوال :
شخصى را مى شناسم که از مردم پول بصورت ربا دريافت مى کرده و سود انرا به طرف حسابهايش پرداخت مينموده است . متاسفانه اين شخص که مرد مسلمانى هم هست به واسطه اين کار مبلغ سنگينى ورشکست شده است و بقول خودش زندگيم به خاک سياه نشسته است . پس از توبه و گذشت مدت زمانى به دوستان و خيرين رو آورد و از آنها بصورت قرض الحسنه دريافت مى کند تا با اين پولها مبلغى از بدهيهايش را پرداخت کند ( به هر ربا خوارى حدودا يک سوم پرداخت مى کند ) . سوال من اينست که با توجه به رقم بالاى بدهى اين فرد و رقم پايين قرض الحسنه اى که دريافت مى کند حکم اين کار و برخورد اين آقا با رباخواران چگونه است ؟
جواب :
با فرض اضطرار گناهى بر او نيست .
سوال :
فتواى حضرت آيت الله در مورد اخذ وام از بانک براى ساختن خانه را بيان بفرمائيد ؟
جواب :
شخصى مبلغى را که بانک پرداخت مى کند بعنوان مجهول المالک دريافت مى کند و سپس از طرف حضرت آقا به خودش قرض مى دهد و بعد اقساط را به بانک مى پردازد .
سوال :
اينجانب که چند سال است تصميم گرفته ام که خانه را بخرم و تصميم گرفته ام پول خودم را به بانک مسکن بسپارم و وام بانک مسکن را بگيرم ولى بعضى از مردم عقيده دارند که بانک مسکن از نظر اسلام اشکال شرعى دارد نظر حضرتعالى راجع به بانک مسکن و سود سپرده گذارى بانکها و … را محبت فرمائيد ؟
جواب :
مى توانيد مبلغ مورد نظر را از بانک به عنوان مجهول المالک دريافت کنيد و از طرف حضرت آقا به خودتان قرض دهيد و بعد اقساط انرا به بانک پرداخت مى کنيد ولو اينکه مبلغ بيشترى بدهد .
سوال :
اگر فردى مبلغ مشخصى رابه قصد گرفتن وام به صورت سپرده نزد يکى از صندوقهاى قرض الحسنه با مدت معلومى واريز کند چه حکمى دارد ؟
جواب :
اگر به شرط وام دادن باشد جايز نيست گر چه وام گرفتن او صحيح است و مالک مى شود .
سوال :
آيا به پول که در حساب قرض الحسنه بانک پس انداز مىشود خمس تعلق مي گيرد؟
جواب :
بلى واجب است.
سوال :
بعضى افراد در برخى بانکها و يا صندوقهاى قرض الحسنه مبلغى را براى مدتى بصورت سپرده مي گذارند و بعد از طى آن مدت وامى با توجه به مقررات بانک يا صندوق قرض الحسنه نسبت به موجودى آنها به ايشان تعلق مى گيرد. در اين ارتباط خواهشمند است احکام شرعى را در پاسخ مکفى به سوالات زير مرقوم فرماييد:
1 ـ آيا اين افراد مي توانند امتياز وام متعلقه را در قبال گرفتن مبلغى به ديگرى واگذار نمايند؟
2 ـ آيا در صورت مثبت بودن پاسخ سوال اول، آيا شخص خريدار مىتواند مبلغ خريد امتياز وام را به صورت اقساط به شخص فروشنده بپردازد؟
3 ـ آيا در موردى که محل وام دهنده صندوق قرض الحسنه باشد خود صندوق مي تواند به عنوان واسطه در کار خريد و فروش امتياز وام عمل کند بدين ترتيب که امتياز وام شخص فروشنده را بخرد و به شخص ديگرى که متقاضى است بصورت نقد يا اقساط بفروشد و اگر سودى از اين راه حاصل شود صندوق مذکور مي تواند آن را به عنوان درآمد صرف هزينه هاى جارى خود کند؟
4 ـ آيا شخص سپرده گذار مي تواند از همان ابتدا نيت فروش امتياز وام متعلقه را داشته باشد؟
5 ـ آيا شخص سپرده گذار مي تواند از همان ابتدا امتياز وام خود را بصورت نقد يا اقساط پيش فروش نمايد؟
جواب :
1 ـ اشکال ندارد البته او حق شرعى ندارد ولى مى تواند پول بگيرد در مقابل حضور در صندوق يا بانک و امضاى تنازل از آنچه که آنها آن را حق او مي دانند.
2 ـ مي تواند.
3 ـ مانعى ندارد.
4 ـ مي تواند ولى در همه اين موارد خريد و فروش نيست.
5 ـ مي تواند با ملاحظه همين توضيح.
سوال :
در قرض الحسنه هائى که براى اخذ وام بايد مدت معين سپرده در حساب باشد تا وام تعلق بگيرد آيا اشکال دارد يا خير؟
جواب :
سپردن پول به شرط اينکه صندوق قرض بدهد جايز نيست اما بعد از سپردن پول قرض گرفتن از صندوق مانعى ندارد.
سوال :
در قرض الحسنه هائى که براى اخذ وام بايد مدت معينى سپرده در حساب باشد تا وام تعلق بگيرد آيا اشکال دارد يا خير؟
جواب :
اگر برگشت به قرض به شرط اقراض باشد حرام است اما اگر سپرده گذار (قرض دهنده) شرط نمي کند جايز است هرچند مىداند که بر اثر آن بانک هم قرض خواهد داد.
سوال :
از کسى مبلغ زيادى قرض الحسنه گرفته ام بمدت يک ماه که جنسى را خريد و فروش کنم . آن شخص به هيچ عنوان سود و يا بهره از من نخواسته است . در صورتيکه من با خريد و فروش آن جنس (خودرو) نه سود کنم و نه ضرر آيا مى توانم بدون خبر او هديه يا مبلغى تشکر بپردازم ؟ آيا راه تشکر ديگر شرعى که در آن هديه اى باشد وجود دارد ؟
جواب :
جايز بلکه مستحب است .
سوال :
کسانى که صندوق قرض الحسنه افتتاح مى نمايند وقتى وام مى دهند يک درصد به عنوان کارمزد کم مى کنند آيا ازاين مبلغ مى توان دست مزد به گردانندگان صندوق قرض الحسنه داد؟
جواب :
اگر بداند که وام گيرنده که صاحبان آن اموال هستند راضى به تصرف آنها هستند هر چند شرعا مالک نباشند اشکال ندارد.
سوال :
کارمزدى که صندوقهاى قرض الحسنه مى گيرند حکمش چيست ؟
جواب :
اگر با شرط مى گيرند جائز نيست .
سوال :
قرض الحسنه يعنى چه ؟
جواب :
قرض الحسنه که در قرآن آمده است در مورد قرض دادن به خداوند است که قرآن آنرا در مورد صدقه به کار برده است و منظور از آن قرضى است که چند برابر خود نزد خدا ثواب دارد . و اما بمعنائى که اکنون استعمال مى شود و مرا د قرض بدون ربا است و در قرآن بکار نرفته است .
سوال :
به چه کيفيت مى توان از قرض گيرنده پولى را دريافت نمود تا مخارج قرض الحسنه تأمين بشود ؟
جواب :
قرض دهندگان نمى توانند به عنوان کارمزد پولى بر قرض گيرنده شرط نمايند ولى اگر قرض گيرنده مبلغى را به عنوان جعل براى کارمندى که مقدمات معامله را انجام مى دهد تعيين نمايد بى اشکال است.
سوال :
وام از بانک هاى اسلامى چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر وام با سود باشد و به عنوان وام باشد جايز نيست ولى مى شود در صورتى که بانک دولتى يا مشترک مردم و دولت باشد پول را به عنوان مجهول المالک قبض کنيد و سپس آن را قرض از سوى حاکم شرع حساب کنيد و حضرت آيت الله (دام ظله) در هر دو جهت (يعنى قبض و حساب کردن قبض) به مؤمنين وکالت عام داده اند.
سوال :
در مورد قوانين بانکى و وامهايى که ميدهند و سودى که مى گيرند نظر شرع مقدس اسلام را بيان کرده و تکليف ما را در اين باره تعيين نماييد؟
جواب :
گرفتن و پرداختن سود حرام است و مى توانيد وام بانکى را به عنوان مجهول المالک دريافت کنيد و از طرف حضرت آقاى سيستانى به خودتان قرض بدهيد و بعد اقساطى را که بانک مطالبه مى کند پرداخت کنيد.
سوال :
در صورتيکه پولي را در قرض الحسنه بگزارند و هدف اين با شد که بعد از مدتي دو برابر آن را وام بگيرند آيا درست مي باشد ؟
جواب :
اگر شرط قرض نکند مانعي ندارد .
سوال :
اينجانب مبلغى پول به عنوان قرض الحسنه به شخصى داده ام و مقرر شده او با اين پول کار کرده و 30 درصد از سود حاصله را به من بدهد. به علت سختى حساب براى ايشان مقرر شد ايشان على الحساب ماهانه 30 هزار تومان به من بدهند و سر سال دو طرف در ما بقى سود مصالحه و صرف نظر کنند آيا اين عمل ربا نيست؟
جواب :
ربا است.
سوال :
کساني که صندوق قرض الحسنه افتتاح مي کنند وقتي وام مي دهند يک درصد به عنوان کارمزد کم مي کنند آيا از اين مبلغ مي توان دست مزد به گردانندگان صندوق قرض الحسنه داد؟
جواب :
گرفتن کارمزد جايز نيست وکارمندي که کارش در رابطه با قرض ربوي نيست مي تواند از حقوق صندوق استفاده کند.