اشيايى که به آن ها زکات تعلق مى گيرد
زکات گوسفند
سوال 1731 :
شخصى حدود چهارصد و پنجاه رأس گوسفند دارد که شش ماه از سال علف صحرا مى خورند و شش ماه ديگر همراه با علوفه صحرا، علوفه دستى نيز به گوسفندان مى دهد (مانند: يونجه خشک شده و جو). آيا به اين گونه گوسفندان زکات تعلّق مى گيرد؟
جواب :
اگر در تمام سال چرنده بودن بر آن ها صدق مى کند، بايد زکات بدهد.
انگورهاى غير قابل کشمش شدن
سوال 1732 :
بعضى از اقسام انگور که قابل کشمش شدن نمى باشد و اگر خشک شود ارزشى ندارد، ـ يعنى قابل استفاده نيست ـ ، آيا زکات دارد؟
جواب :
اگر وقتى خشک مى شود، کشمش بر آن صادق نيست، زکات ندارد.
زکات غلاّت اربعه به دست آمده از ملک ثلث يا وقفى
سوال 1733 :
اگر غلاّت اربعه که از ملک ثلث و يا وقفى به دست مى آيد، به حدّ نصاب برسد، زکات دارد؟
جواب :
زکات در ملک شخصى است نه در ملک نوع، مانند نوع فقرا، واللّه العالم.
زکات ثلث اموال ميّت
سوال 1734 :
شخصى وصيّت کرده ثلث مال او جهت خيرات مصرف شود. ثلث او 200 نخل خرما است. اگر محصول خرما به حد نصاب برسد، به آن زکات تعلّق مى گيرد؟ آيا بر وصىّ واجب است زکات آن را بدهد يا بر شخص ديگر؟
جواب :
ظاهرا واجب نيست، مگر اين که يقين کرده باشد حقوق بر او تعلّق گرفته، ولى وصيت کننده نداده است.
عدم تعلّق زکات به نخل وصيّت شده براى امام حسين ـ عليه السّلام ـ
سوال 1735 :
شخصى تعدادى نخل خرما براى امام حسين ـ عليه السّلام ـ در حسينيه اى خاص وقف کرده است تا خرج عزادارى شود. اگر محصول آن ها به حدّ نصاب برسد، آيا به آن ها زکات تعلق مى گيرد؟ و در صورتى که متعلّق زکات باشند؛ آيا بر متولّى است که پرداخت کند؟
جواب :
متعلّق زکات نمى شود.
زکات گندم و جوى مخلوط
سوال 1736 :
در بعضى از محلّ ها رسم است که گندم و جو را درهم و مخلوط مى کارند. پس از چيدن اگر از هم جدا شوند، هيچ کدام به نصاب نمى رسد. امّا مخلوط هر دو ـ که به آن خلطک مى گويند ـ به مقدار نصاب است و به همين نحو آن را به مصرف مى رسانند. آيا زکات آن واجب است يا نه؟
جواب :
اگر يکى اندک است که غلبه با صدق ديگرى است، ملاک محاسبه همان ديگرى است و زکات دارد. ولى اگر آن چه مخلوط شده زياد است و قابل مسامحه نيست، هر کدام نصاب جدا دارد و در فرض سوال مجموعا زکات ندارد.
عدم تعلّق زکات به زراعت حق ّ الزحمه
سوال 1737 :
آيا کارگران کشاورزى که سهمى از زراعت را به عنوان دست مزد مى گيرند، موظّف به دادن زکات آن ها هستند؟
جواب :
تعلّق نمى گيرد.
تعلق زکات بر تخم زراعت سال آينده
سوال 1738 :
اگر تخمى که براى زراعت سال بعد از محصول امسال بر مى دارند، به اندازه ى نصاب باشد، به آن ها زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
ظاهرا زکات به آن ها تعلق مى گيرد، مگر اين که از باب مؤنه، بدل بذر سابق يا مخارج ديگر بردارد. (به توضيح مذکور در مسأله ى 1495 رساله.)
کاشتن گندمى که خمس و زکات به آن تعلق گرفته است
سوال 1739 :
شخصى گندمى که به آن خمس و زکات تعلق گرفته، کاشته است. تکليف او نسبت به خمس و زکات محصولى که به دست مى آورد، چيست؟
جواب :
بايد از حاکم شرع اجازه بگيرد و با او مصالحه کند.
زکات گندمى که بابت ما الاجاره پرداخت مى شود
سوال 1740 :
مالکى مقدارى از زمين مزروعى خود را به صورت اجاره به ديگرى واگذار نموده و مال الاجاره از گندم تعيين شده است. اگر گندم مال الاجاره به تنهايى به حد نصاب برسد، آيا زکات دارد؟ اگر همراه با بقيه گندم ها به حدّ نصاب برسد، چه طور؟
جواب :
در هر صورت زکات ندارد.
زکات گندم قرضى باز پس گرفته شده
سوال 1741 :
اگر کشاورزى به شخصى حدود دو تن گندم قرض داده باشد، پس از باز پس گيرى، آيا بايد زکات آن را بدهد؟
جواب :
بلى اگر در ملک او دانه گندم سفت نشده ـ که وقت تعلّق زکات است، بايد زکات آن را بدهد ـ و وقت باز پس گرفتن دخالتى ندارد.
گندم قرضى زکات داده شده
سوال 1742 :
کشاورزى به کشاورز ديگرى از گندمى که زکات آن داده شده، به مقدار بيش از حد نصاب قرض مى دهد، آيا موقع پس گرفتن مى تواند بگويد گندم زکات داده را به من بده يا نه؟
جواب :
بله، مى تواند بگويد؛ مگر اين که آن چه را گرفته خرج زراعت کرده باشد و بخواهد از باب اخراج مؤنه، عوض قرض را بپردازد.
زکات گندم قرض گرفته شده
سوال 1743 :
کشاورزى از کشاورز ديگر، بيشتر از حد نصاب، گندم قرض مى گيرد. آيا اين کشاورز بايد زکات گندم قرض گرفته را بدهد يا خير؟ اگر فرد قرض دهنده، زکات آن ها را داده باشد، چه طور؟
جواب :
خير، زکات غلاّت بر کسى واجب است که در وقت تعلّق ملک او بوده است و اگر قرض دهنده ولو از مال ديگر داده ديگر لازم نيست قرض گيرنده بدهد و اگر بداند قرض دهنده مطلقا زکات آن را نمى دهد، نمى تواند در مقدار زکات تصرّف کند.
تعلق زکات به جو که جهت تغذيه ى حيوانات به کار مى رود
سوال 1744 :
آيا جويى که جهت غذاى دام و طيور کاشته مى شود و براى غذاى انسان مورد استفاده قرار نمى گيرد، زکات دارد؟
جواب :
بله، زکات دارد.
تعلق زکات بر محصول مشاع
سوال 1745 :
در زمين هايى که به صورت مشاعى کشت مى شود، مجموع محصول از حد نصاب بيشتر است، ولى محصول هر يک از افراد، کمتر از حد نصاب مى باشد، آيا به اين محصول، زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
خير، تعلق نمى گيرد.
زکات انگورهاى تازه که کشمش آن به حد نصاب مى رسد
سوال 1746 :
اگر انگور را قبل از کشمش شدن بفروشند، در صورتى که کشمش آن به حدّ نصاب برسد، آيا زکات بر انگورها واجب است يا خير؟
جواب :
بله، زکات آن بر فروشنده واجب است.
واجب شدن زکات قبل از اجاره دادن نخلستان
سوال 1747 :
اگر هنگام عقد اجاره نامه بين مالک نخلستان و مستأجر، زکات بر خرماها واجب شده باشد و خرما هنوز چيده نشده باشند، پرداخت زکات آن بر عهده ى چه کسى است و به چه نحو بايد پرداخت شود؟
جواب :
زکات آن بر عهده ى موجر است که از عين آن يا قيمت آن ادا کند.
به حد نصاب رسيدن محصول خرما همراه با خرماى هديه داده شده
سوال 1748 :
محصول خرماى من به حدّ نصاب نرسيده است، امّا شخصى مقدارى خرما براى من هديه آورده است که مجموعا با محصول من به حد نصاب مى رسد، آيا زکات به آن ها تعلّق مى گيرد؟
جواب :
خير، تعلق نمى گيرد.
باغ خرماى اجاره اى که جهت تفريح و ميهمانى استفاده مى شود
سوال 1749 :
مالکى باغ خرماى خود را اجاره مى دهد و فکر مى کند که مستأجر قصد استفاده از محصول خرما را دارد وليکن مشاهده مى کند که مستأجر از باغ، جهت تفريح و برپايى ميهمانى استفاده مى کند. زکات محصول خرما بر عهده ى چه کسى مى باشد؟
جواب :
بر عهده ى مستأجر است که محصول در ملک او شروع به زردشدن يا قرمز شدن نموده است.
زکات برنج
سوال 1750 :
در برخى روايات زکات برنج را مطرح کرده اند که حمل بر استحباب شده است. آيا با وجود اين که در بعضى مناطق، برنج به طور وسيعى کشت مى شود، آيا حکم به وجوب زکات آن نمى شود؟
جواب :
خير.
فروختن متعلَّق زکات قبل از زمان وجوب
سوال 1751 :
اگر متعلّقات نه گانه زکات قبل از زمان وجوب زکات بر آن ها فروخته شوند، زکات از آن ها ساقط است؟
جواب :
بله، از فروشنده ساقط مى شود.
مواردى که در صورت پرداخت زکات، در سال هاى بعد هم زکات دارند
سوال 1752 :
کدام يک از موارد مشمول زکات، در صورت پرداخت زکات آن، در سال هاى بعد هم، اگر به حد نصاب برسند، زکات دارند؟
جواب :
موارد انعام ثلاثه (شتر، گاو، گوسفند) و نقدين (طلا و نقره).
زکات مال التّجاره
سوال 1753 :
آيا مال التّجاره هم زکات دارد؟ زکات آن واجب است يا مستحب؟ مقدار و حد نصاب آن چه قدر است؟
جواب :
با شرايطى مستحب است که از جمله اين شرايط، رسيدن به حد نصاب طلا يا نقره در تمام سال است، پس اگر مدتى از حد نصاب کمتر شود، زکات استحبابى ندارد.
شمول زکات بر قرض
سوال 1754 :
آيا زکات شامل دين (قرض) هم مى شود؟ در اين صورت زکات آن بر عهده ى وام دهنده است يا وام گيرنده؟
جواب :
اگر کسى طلا و نقره يا چيز ديگرى که زکات آن واجب است قرض کند و يک سال نزد او بماند، بايد زکات آن را بدهد و بر کسى که قرض داده، چيزى واجب نيست.
زکات ديگرى غير از زکات تسعه و فطره
سوال 1755 :
آيا به غير از زکات موارد نه گانه و زکات فطره، زکات واجب يا مستحبى ديگرى وجود دارد؟
جواب :
در چيزهايى که از زمين مى رويد و با پيمانه يا وزن معامله مى شود و از چيزهايى نيست که مثل سبزى جات زود فاسد مى شود، زکات مستحب است و زکات مال التّجاره هم با شرايطى مستحب است.
تعلّق زکات به طلاى مسکوک
سوال 1756 :
آيا به سکّه هايى از قبيل اشرفى، پهلوى، بهار آزادى و... زکات تعلّق مى گيرد؟
جواب :
بلى، زکات دارد. اگر طلا و مسکوکِ به سکّه رايج باشد.
عدم شمول زکات بر اسکناس
سوال 1757 :
آيا زکات که بر درهم و دينار تعلّق مى گيرد، شامل اسکناس و سکّه هاى ريالى نيز مى شود؟
جواب :
شامل آن ها نمى شود.
تعلق زکات بر سکّه هاى طلاى غير رايج
سوال 1758 :
آيا بر سکّه هاى طلايى که غير رايج اند، زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
خير، تعلّق نمى گيرد، (مسأله ى 1507 رساله).
رايج بودن سکه بهار آزادى
سوال 1759 :
آيا سکه بهار آزادى زکات دارد يا غير رايج محسوب مى شود؟
جواب :
سکّه بهار آزادى زکات دارد و براى رواج آن همين که در مهريه ى زنان و جوايز و مانند اين ها کافى است.
زکات طلاهاى زرگرى
سوال 1760 :
سرمايه ى طلا فروشى به صورت شمش يا سکّه مسکوک يا طلاهاى زينتى مانند: گوشواره، انگشترى، سينه ريز و غيره مى باشد. اگر مقدارى از سکّه ها هم چنان بماند و سال بر آن بگذارد، تکليف او نسبت به پرداخت زکات چيست؟
جواب :
زکات با ساير شروطش لازم است.
لزوم سال در سکّه
سوال 1761 :
جوانى هستم که به واسطه ى بيمارى مادرزادى، قادر به حرکت نمى باشم و در کنار خانواده زندگى مى نمايم. حدود يک سال است پول هاى خود را تبديل به سکّه نموده ام تا پس از گران شدن، آن ها را فروخته، درآمدى از آن راه داشته باشم. اگر به حدّ نصاب برسد، زکات به آن تعلّق مى گيرد؟ اين معامله از نظر شرع چه صورتى دارد؟
جواب :
در آن چه که سال معتبر است، در بين سال اگر تبديل شود، وجوب پرداخت زکات ثابت نيست و اين معامله مانعى ندارد.
زکات طلاى مسکوکى که چند سال پرداخت نشده است
سوال 1762 :
طلايى است مسکوک که مقدار آن بيش از حدّ نصاب مى باشد و چندين سال است زکات آن داده نشده است، آيا نسبت به تأخير در پرداخت زکات سال هاى گذشته، اشتغال ذمّه است يا فقط معصيت کرده و با پرداخت زکات فعلى، تدارک مى شود؟ اگر از چهل دينار يک دينار را بايد بدهد، در صورتى که به پول رايج، به قيمت در آورده و پرداخت نمود و آن يک دينار در ملک او باقى ماند، آيا باز هم نصاب زکات، نسبت به چهل دينار باقى است؟ پس از پرداخت زکات، اگر در سال هاى بعد، بقيه طلا که باز هم بيش از حدّ نصاب است باقى مانده، آيا مجدّدا مشمول حکم زکات مى شود؟
جواب :
نصاب اوّل طلاى مسکوک که بيست مثقال شرعى است، اگر زکات آن ـ که نصف مثقال شرعى است ـ پرداخت نشده تا چند سال فقط يک زکات بر او است. و اگر پرداخت شد و از عين و به قدر نصاب نماند، چيزى بر آن نيست و اگر از قيمت پرداخت شد، پس تا مقدار نصاب محفوظ و باقى است، بايد در سال هاى آينده زکات همان قدر نصاب را بدهد و تکرار نمايد. و اما اگر بيش از نصاب داشت، در هر سال تکرار مى شود تا به مرز نصاب اوّل برسد؛ هر چند در اين سال ها اداى زکات نکند. فقط غلاّت اربعه، اگر زکات آن ها داده شد، ديگر، در سال هاى ديگر اگرچه نصاب، باقى باشد زکات نيست.
خمس و زکات سکّه ى هديه شده
سوال 1763 :
اگر هديه، سکّه طلا باشد به آن خمس تعلّق مى گيرد يا زکات؟
جواب :
بنابر احتياط واجب به زايد بر مؤونه خمس تعلّق مى گيرد و اگر به حدّ نصاب برسد، بعد از گذشت 11 ماه هلالى و داخل شدن ماه دوازدهم زکات هم دارد.
سکّه ى هديه داده شده
سوال 1764 :
آيا به سکّه هاى طلايى که به عنوان هديه به شخصى داده اند، زکات تعلّق مى گيرد؟ در صورت شمول زکات، آيا مى توان آن مبلغ را به حساب دولت واريز نمود و زکات را از ماليات دولتى محاسبه نمود؟
جواب :
زکات تعلّق مى گيرد و نمى توان محاسبات دولت را داخل در زکات نمود.
پول هاى کاغذى
سوال 1765 :
آيا بر پول هاى کاغذى، زکات تعلّق مى گيرد؟
جواب :
زکات ندارد، ولى خمس در زايد بر مؤونه واجب است.
تعلق زکات به طلاى سفيد (پلاتين)
سوال 1766 :
آيا به طلاى سفيد که در اصل اسم آن پلاتين است، زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
مادّه پلاتين غير از طلا است و به همين جهت زکات ندارد.
سکه هايى که به صورت دستبند و زيورآلات درآمده
سوال 1767 :
آيا به سکه هاى طلاى قديمى که به صورت دستبند يا خلخال بوده و سال ها استفاده ى زينتى از آن ها شده، زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
اگر معامله با آن سکه ها رايج باشد، زکات دارد؛ ولى اگر طورى شود که معامله با آن به عنوان مسکوک رايج نباشد، زکات ندارد.
تعلق زکات بر سکه هاى طلاى قديمى
سوال 1768 :
اگر سکه هاى طلاى قديمى، وجه رايج نباشد، بلکه خودش به مانند يک جنس مورد معامله قرار بگيرد و قيمت آن کم و زياد شود، متعلق زکات است يا خير؟
جواب :
خير.
تعلق زکات بر زيورآلاتى که شوهر مى خرد
سوال 1769 :
آيا بر طلا و زيور آلاتى که شوهر براى همسر خود مى خرد، زکات تعلق مى گيرد؟
جواب :
خير.
پرداخت زکات طلاى مسکوک به پول رايج
سوال 1770 :
اگر چهل مثقال مسکوک طلا موجود باشد، يک مثقال زکات آن است، اگر اين يک مثقال را به پول رايج حساب کند و پرداخت نمايد، آيا در سال بعد نيز بر اين چهل مثقال طلا، زکات واجب مى شود؟
جواب :
بله، واجب مى شود.
زمينى که با کانال مشروب مى شود
سوال 1771 :
زمينى به وسيله آب درّه اى مشروب مى شود که از چند کيلومتر دورتر به وسيله کانال به آن جا متصل مى شود. آيا در زکات، مانند مشروب شدن به آب نهر مى باشد؟ حکم همين مسأله را درباره قنات نيز بيان فرماييد.
جواب :
در جهت زکات، مانند مشروب شدن به آب نهر است که در سال اوّلى که حفر کانال و اين علاج را کرده اند، زکات آن نصف عشر است و در سال هاى ديگر عشر است و همين طور است در آبيارى به وسيله قنات.
زکات طلاى مسکوکى که چند سال پرداخت نشده است
سوال 1772 :
سکه هاى طلايى بيش از حد نصاب موجود مى باشد که چندين سال است زکات آن ها داده نشده است. با توجه به تأخير پرداخت زکات در سال هاى گذشته، به ازاى هر سال بايد زکات پرداخت نمايد يا اين که يک بار پرداختن کافى است؟
جواب :
اگر به يک بار زکات دادن از حدّ نصاب ناقص مى شود، يک بار واجب است و اگر ناقص نشود، به ازاى هر سالى که ناقص نشود زکات واجب است.
بذر غلاّت
سوال 1773 :
تخمى که زکات آن را داده اند، آيا در سال هاى بعد مى توانند همان مقدارى که در سال پيش زکات آن را پرداخته اند، از محصول بردارند و زکات آن را ندهند يا اين که بايد در سال هاى بعد زکات آن مقدار تخم را بدهند؟
جواب :
قيمت آن را از محصول کم مى کنند و هم چنين ساير مخارج را و سپس ملاحظه مى کنند به حدّ نصاب هست يا خير.