در اسلام تمام رفتارهاى فردى و گروهى انسانها و روابط خانوادگى و اجتماعى آنان بر اساس قانون الهى تنظيم مى‌شود و اين قانون مدارى سبب حفظ كانون گرم خانواده و بهره‌مندى درست از محبت متقابل يكديگر و ادامه زندگى صحيح و شيرين خواهد بود، در اين درس با برخى از اين احكام و قوانين آشنا خواهيم شد.
لزوم ازدواج
كسى كه به سبب نداشتن همسر به حرام مى‌افتد؛ مثلاً به نامحرم نگاه مى‌كند، واجب است ازدواج كند.[1]
همسر شايسته
سزاوار است انسان به صفات كسى كه مى‌خواهد با او ازدواج كند توجّه داشته باشد و تنها به زيبايى و مال اكتفا نكند.
برخى از صفات همسر شايسته از نظر پيامبراكرم صلی الله علیه وآله عبارتند از :
22211ش با محبّت باشد.
عفيف و پاكدامن باشد.
در ميان خانواده خود عزيز باشد.
نسبت به شوهرش متواضع باشد.
تنها براى شوهر خود زينت و آرايش كند.
از شوهر خود اطاعت كند.[2]
همسر ناشايسته
برخى از صفات همسر ناشايسته در روايت پيامبر 9 چنين آمده است :
در ميان خانواده خود خوار باشد.
حسود و كينه توز باشد.
بى‌تقوا باشد.
براى ديگران آرايش كند.
از شوهر اطاعت نكند.[3]
ازدواج با تمام افرادى كه محرم انسان هستند ـ چه به نسب يا ازدواج يا شيرخوردن ـ حرام است.[4]
عقد ازدواج
1 ـ در ازدواج بايد صيغه مخصوص آن خوانده شود[5] و تنها راضى
بودن دختر و پسر و علاقه داشتن كافى نيست، بنابراين، خواستگارى تا زمانى كه صيغه ازدواج خوانده نشده، سبب محرم شدن نيست و با ساير زنان نامحرم تفاوتى ندارد.[6]
2 ـ اگر يك حرفِ از عقد ازدواج غلط خوانده شود كه معناى آن عوض شود، عقد باطل است.[7]
فرزنددارى
از نظر اسلام داشتن يا نداشتن فرزند سبب برترى كسى بر ديگرى نيست بلكه آنچه سبب فضيلت است، فرزند صالح است و برخوردارى از چنين نعمتى بدون مراعات برخى از احكام و آداب دينى ميسر نخواهد شد. جهت آشنايى شما عزيزان، با آن احكام نورانى قسمتى از آنها را در اين بخش مى‌آوريم.
در آغاز تولد
نسبت به نوزاد كارهاى زير مستحب است :
1 ـ غسل دادن او.
2 ـ برآوردن كام طفل با آب فرات و تربت حضرت سيّدالشهدا 7، حتى پيش از خوردن شير مادر.
3 ـ اذان گفتن در گوش راست او و اقامه در گوش چپش، در روز اوّل تولّد يا پيش از افتادن بند ناف او.
4 ـ نامگذارى او به نام نيك و بهترين نام‌ها براى فرزند، نام هايى است كه بندگى خداوند را در برداشته باشد؛ مانند عبدالله، عبدالرّحمن، عبدالرّحيم و در مرتبه دوم نام‌هاى پيامبران و امامان : و از ميان نام‌هاى پيامبران و امامان : نام «محمّد» بهترين نام است.
5 ـ تراشيدن موى سر نوزاد در روز هفتم تولد او و هم وزن آن، طلا يا نقره صدقه دادن.[8]
ختنه
1 ـ واجب است فرزند پسر ختنه شود.[9]
2 ـ مستحب است ختنه نوزاد را در روز هفتم تولد وى انجام دهند.[10]
وليمه
1 ـ وليمه دادن در تولد فرزند و براى ختنه او مستحب است.[11]
2 ـ لازم نيست وليمه تولد فرزند در روز تولد وى باشد، بلكه اگر چند روزى هم بگذرد مانعى ندارد.[12]
عقيقه
1 ـ عقيقه، گوسفند يا حيوان ديگرى است كه روزهاى نخست تولد نوزاد، براى او قربانى مى‌كنند.
2 ـ مستحب است براى پسر، حيوان نر و براى دختر، حيوان ماده عقيقه كنند.
3 ـ بهتر است عقيقه را روز هفتم انجام دهند و اگر از روز هفتم تأخير افتاد، همچنان مستحب است، حتى اگر فرزند بالغ شد، مستحب است كه براى خودش عقيقه كند.
4 ـ حيوانهايى كه مى‌توان عقيقه كرد: گوسفند، گـاو، شتـر؛ يعنى همان حيوانهايى كه مى‌توان در حج قربانى كرد و همانهايى كه از متعلّقات زكات و كفّاره محرّمات اِحرام است.
5 ـ صدقه دادن پول حيوان به جاى عقيقه كافى نيست و جاى آن را نمى‌گيرد.
6 ـ مستحب است، پاچه و ران عقيقه را به «ماما» بدهند.[13]
7 ـ در عقيقه مُخيّرند بين اينكه گوشت خام يا پخته شده را تقسيم كنند، يا بپزند و عده‌اى از مؤمنين ـ حداقل ده نفر ـ را دعوت كنند و به آنها غذا بدهند.[14]
تغذيه كودك
1 ـ رواياتى كه از پيشوايان معصوم : رسيده و نيز تجربه‌ها و آزمايش‌هاى فراوان، گوياى اين حقيقت اند كه شير مادر، تأثير كامل در نوزاد شيرخوار دارد.[15]
2 ـ در مدتى كه نگهدارى كودك جز با شير ممكن نيست يا غذاى ديگر برايش ضرر دارد، و شير دهنده‌اى غير از مادرش موجود نباشد، بر مادرش واجب است او را شير دهد.[16]
3 ـ در صورتى كه ممكن باشد، مستحب است كودك را دو سال تمام شير دهند.[17]
عقيم‌سازى
جلوگيرى از باردارى با شرايط ذيل اشكال ندارد :
* با رضايت شوهر باشد.
* براى بدن ضرر نداشته باشد و عضوى از بين نرود.
* موجب عقيم شدن زن نشود.
* موجب لمس و نگاه حرام نباشد؛ يعنى اگر براى جلوگيرى لازم باشد پزشك ـ زن يا مرد ـ عورت او را ببيند يا مرد نامحرم جايى از بدن او را ببيند يا لمس كند، جايز نيست[18]
اطاعت از پدر و مادر
س ـ اطاعت از پدر و مادر تا چه حدّ بر فرزند لازم است و آيا اجداد و جدّات هم حكم پدر و مادر را دارند؟
ج ـ در امورى كه انجام آن موجب ناراحتى آنها است از حيث شفقت پدر و مادرى اطاعت شود و فرقى بين پدر و مادر و اجداد نيست.[19]
ارتباط با خويشاوندان
س ـ آيا انسان مى‌تواند از نظر شرعى با خويشاوندانى كه بى‌تقوا و بى‌نماز و ضدانقلابند؛ از قبيل پدر، مادر، خواهر و غيره قطع رحم[20] نمايد؟
ج ـ قطع رحم جايز نيست، ولى بايد آنها را با مراعات موازين، امر به معروف و نهى از منكر نمايند.[21]
پـرسـش ؟
1 ـ در چه صورتى ازدواج واجب مى‌شود؟
2 ـ صفات متقابل همسر شايسته و ناشايسته كدام است؟
3 ـ چه كارهايى در روز هفتم تولد نوزاد مستحب است؟
4 ـ آيا بر مادر واجب است فرزند خود را شير دهد؟
5 ـ عقيقه را در چه راهى بايد مصرف كرد؟