احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها (آیت الله محمد تقی بهجت (ره))

احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها

مسأله 2774 :

گوشت پرندگاني که داراي چنگال هستند و درنده مي باشند حرام است مانند باز و عقاب و کرکس و شاهين و امثال اينها و همچنين است بنابر احتياط واجب انواع کلاغ و شب پره و طاووس. ولي گوشت پرندگاني مانند انواع کبوتر و کبک و تيهو و قطا و مرغ خانگي و انواع گنجک و امثال اينها حلال مي باشد (بلبل و سار و چکاوک از اقسام گنجشک است)، امّا بنابر احتياط واجب بايد از خوردن گوشت پرستو و هدهد اجتناب کرد.

مسأله 2775 :

معمولا پرندگان حلال گوشت از حرام گوشت به دو راه شناخته مي شوند:

اوّل: اينکه هنگام پرواز، بال زدن آنها بيشتر باشد تا نگهداشتن بال، يعني پرنده اي که بال زدنش بيشتر باشد حلال است و پرنده اي که بيشتر بال ها را در حال پرواز نگه مي دارد حرام است.

دوّم: پرندگاني که سنگدان يا چينه دان يا انگشت جدائي مانند شست انسان دارند حلال و پرندگاني که اينها را ندارند حرام است.

مسأله 2776 :

تخم پرندگان حلال، حلال و تخم پرندگان حرام، حرام است. و اگر مشتبه باشد تخمهائي که دو طرف آن مساوي است حرام است و تخمهائي که يک طرف آن باريک تر است حلال است.

مسأله 2777 :

از حيوانات دريائي، فقط ماهي فلس دار حلال است و همچنين بعضي از اقسام ماهيان که فقط در کنار گوشش فلس نمايان و ظاهر است حلال مي باشد، ولي ماهي بي فلس حرام است، چنانچه ساير حيوانات آبي از قبيل نهنگ و خرچنگ و قورباغه و امثال اينها نيز حرام مي باشند.

مسأله 2778 :

تخم حيوانات دريايي حلال، حلال و تخم حيوانات دريايي حرام، حرام است.

مسأله 2779 :

اگر چيزي را که روح دارد از حيوان زنده جدا نمايند، مثلا دنبه يا مقداري گوشت از گوسفند زنده ببرند، نجس و حرام مي باشد.

مسأله 2780 :

بعضي از اجزاء حيوانات حلال گوشت حرام و بعضي بنابر احتياط لازم حرام است و مجموع آنها پانزده چيز است:

) خون، 2) فضله، 3) نري، 4) فرج، 5) بچه دان، 6) غدد که آن را دشول مي گويند، 7) تخم که آن را دنبلان مي گويند، 8) چيزي که در مغز کله است و داراي شکل است و باندازه نصف نخود مي باشد، 9) مغز حرام که در ميان تيره پشت است، 10) پي که در دو طرف تيره پشت است، 11) زهره دان، 12) سپرز (طحال)، 13) بول دان (مثانه)، 14) عدسي و سياهي چشم (مردمک) بنابر احتياط لازم، 15) چيزي که در ميان سُم است و به آن ذات الاشاجع مي گويند، بنابر احتياط لازم حرمت اين چيزها در حيوانات بزرگ است امّا در حيوانات کوچکي مانند گنجشک چنانچه بعضي از اين امور قابل تشخيص يا جدا کردن نباشد خوردن آن اشکال ندارد.

مسأله 2781 :

خوردن سرگين و آب دماغ حرام است و احتياط واجب آن است که از خوردن چيزهاي خبيث ديگر که طبيعت انسان از آن متنفر است اجتناب کنند، ولي اگر پاک باشد و مقداري از آن بطوري با چيز حلال مخلوط شود که در نظر مردم مستهلک حساب شود، خوردن آن اشکال ندارد.

مسأله 2782 :

خوردن خاک حرام است ولي خوردن کمي از تربت حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) براي شفا جايز است و بهتر است که تربت را در مقداري آب حل نمايند تا مستهلک شود و بعد آن آب را بياشامند و خوردن گلِ داغستان و گل ارمني براي معالجه اگر علاج منحصر به خوردن اينها باشد اشکال ندارد.

مسأله 2783 :

فرو بردن آب بيني و خلط سينه که در فضاي دهن نيامده باشد حرام نيست ولي اخلاط بيني و سينه که در فضاي دهن وارد شده احتياط واجب ترک فرو بردن آنست و فرو بردن غذايي که موقع خلال کردن، از لاي دندان بيرون مي آيد اگر طبيعت انسان از آن متنفر نباشد اشکال ندارد.

مسأله 2784 :

خوردن چيزي که موجب مرگ مي شود يا براي انسان ضرر کلّي دارد حرام است.

مسأله 2785 :

از چهار پايان اهلي، گوشت شتر و گاو و گوسفند حلال و گوشت اسب و قاطر و الاغ کراهت دارد. و از حيوانات بياباني و وحشي، گوشت آهو و گوزن و گاو وحشي و قوچ و بز کوهي و گوره خر حلال است.

مسأله 2786 :

حيوان اهلي حلال گوشت، از سه راه حرام گوشت مي شود:

اوّل: اينکه جلاّل باشد، يعني خوراک آن بر حسب عادت منحصر به مدفوع انسان باشد که در اينصورت گوشت و شير آن حرام و بنابر احتياط واجب بول و مدفوع آن نجس مي شود.

دوّم: اينکه انسان با حيوان چهار پا نزديکي کند و عمل زشت انجام دهد.

در اينصورت گوشت و شير آن بلکه بنابر احتياط واجب نسل آن هم حرام مي شود و نيز بول و مدفوع آن بنابر احتياط نجس است.

سوّم: برّه و بزغاله و گوساله اي که از شير خوک بخورد تا نمو کند و استخوانش محکم شود گوشت و شير و نسلش حرام مي شود و بنابر احتياط واجب بول و مدفوع آن نجس است ولي اگر از شير انسان بخورند تا بزرگ شوند گوشت و شيرشان حرام نمي شود بلکه کراهت دارد.

مسأله 2787 :

حيوان جلاّل را اگر بخواهند حلال شود بايد استبراء کنند، يعني تا مدّتي آن را از خوردن نجاست باز دارند و به آن غذاي پاک بدهند به نحوي که ديگر نگويند جلاّل است. و بنابر احتياط واجب شتر را چهل روز و گاو را سي روز و بهتر است چهل روز، و گوسفند را ده روز و بهتر است چهارده روز و مرغابي را پنج روز و بهتر است هفت روز، و مرغ خانگي را سه روز و ماهي را يک شبانه روز استبراء کنند.

مسأله 2788 :

حيوان چهارپائي را که انسان با آن نزديکي کرده اگر معمولا از گوشت و شير آن استفاده مي شود، مانند شتر و گاو و گوسفند بايد آنرا بدون تأخير بهر نحو که امکان دارد بکشند و گوشت آنرا بسوزانند، و کسيکه اين عمل زشت "وطي" را انجام داده بايد پول آنرا به صاحبش بدهد.

و اگر معمولا از آن استفاده سواري مي شود مانند اسب و قاطر و الاغ بايد آن را به شهر ديگر ببرند و در آنجا بفروش برسانند و کسي که عمل "وطي" را انجام داده خسارت و قيمت آن را بپردازد، و اگر اين حيوان بين حيوانات ديگر مخلوط و مشتبه شده بايد بوسيله قرعه آن را معيّن کنند.

مسأله 2789 :

گوشت و شير حيوان نجس، مانند سگ و خوک، حرام است، و همچنين گوشت و شير حيوانات درنده که معمولا نيش و چنگال دارند مانند شير و پلنگ و يوزپلنگ و گرگ و کفتار و شغال و روباه و گربه و همينطور حيواناتي که مسخ شده اند مانند فيل و خرس و بوزينه و خرگوش حرام مي باشند و خوردن حيوانات ريز و حشرات مانند موش و سوسمار و مار و مارمولک و عقرب و سوسک و زنبور و مور و مگس و پشه و انواع کرمها نيز حرام است.

مسأله 2790 :

آشاميدن شراب، حرام و در بعضي از اخبار بزرگترين گناه شمرده شده است و اگر کسي آن را حلال بداند در صورتي که ملتفت باشد که لازمه حلال دانستن آن تکذيب خدا و پيغمبر مي باشد کافر است. از حضرت امام جعفر صادق (عليه السلام)روايت شده است که فرمودند: شراب ريشه بديها و منشأ گناهان است و کسي که شراب مي خورد، عقل خود را از دست مي دهد و در آن موقع خدا را نمي شناسد و از هيچ گناهي باک ندارد و احترام هيچ کس را نگه نمي دارد و حق خويشان نزديک را رعايت نمي کند و از زشتيهاي آشکار رو نمي گرداند و روح ايمان و خدا شناسي از بدن او بيرون مي رود و رو ح ناقص خبيثي که از رحمت خدا دور است در او مي ماند و خدا و فرشتگان و پيغمبران و مؤمنين، او را لعنت مي کنند و تا چهل روز نماز او قبول نمي شود و روز قيامت روي او سياه است و زبان از دهانش بيرون مي آيد و آب دهان او به سينه اش مي ريزد و فرياد تشنگي او بلند است.

مسأله 2791 :

نبايد سر سفره اي که در آن شراب مي خورند (اگر انسان يکي از آنان حساب شود) نشست و چيز خوردن از آن سفره حرام است.

مسأله 2792 :

بر هر مسلمان واجب است مسلمان ديگري را که نزديک است از گرسنگي يا تشنگي بميرد، نان و آب داده و او را از مرگ نجات دهد.