احکام ارث
سوال 777 :
مردي که با زني ازدواج نموده همسر ديگري دارد که داراي چندين فرزند دختر و پسر مي‌باشد آيا اولاد از همسر دوم از اموال ايشان نيز سهم دارند (البته همسر دوم زندگي و اموالش جداگانه است) اين مرد مي‌گويد اينها (همسر دوّمِ مرد همراهِ دو دخترش) از اموالم که قبل از ازدواج با همسر دوّم داشتم حقّي ندارند، شرعاً حکم چيست؟
جواب :
تمام اموال اين شخص بعد از حياتش به تمام فرزندانش به عنوان ارث منتقل مي‌شود و فرقي بين اولاد همسر قبل و بعد نمي‌باشد.
سوال 778 :
اگر کسي بدون وصيّت بميرد اموال و دارايي او چگونه تقسيم مي‌شود؟
جواب :
بعد از پرداخت بدهيها و حقوق واجب مالي، بر اساس قانون ارث بين ورثه تقسيم مي‌شود.
سوال 779 :
شخصي با دختري ازدواج مي‌کند با پنج ميليون تومان پول، اکنون آن شخص مرده و کلّ دارائي او همان پنج ميليون تومان است و ورّاث ميّت پدر و مادر و دو فرزند و همسر او مي‌باشند؛ تقسيم مال چگونه است؟
جواب :
در فرض سوال اگر پنج ميليون تومان، مهريه زوجه بوده تمام ماترک به زوجه داده مي‌شود.
سوال 780 :
شخصي نسبتاً ثروتمند و داراي اراضي کشاورزي بسيار و با داشتن همسران و تعداد زيادي فرزند، تمام اراضي کشاورزي و اشجار و باغات خود را کلاًّ به يکي از پسرانش واگذار کرده (بدون دليل بلکه نشئت گرفته از عناد) و بقيه فرزندان و همسران را از ارث محروم مي‌نمايد و مسئله را به صورت خريد و فروش (در واقع کلاه شرعي) در يکي از دفاتر ثبت، بصورت ثبتي به نام همان يک فرزند نموده است، مرقوم فرماييد از نظر شرعي تکليف چيست؟ و آيا ساير ورثه در اين اموال حقّي دارند يا خير؟
جواب :
سزاوار است که انسان ساير فرزندان خود را از اموال خويش محروم ننمايد ولي اختيار اموال خود را دارد و مي‌تواند تمام اموال يا بخشي از آن را به يکي از فرزندان يا فرد ديگري ببخشد يا بفروشد.
سوال 781 :
شخصي از دنيا رفته و بجز يک خواهر مادري و چند خواهر زاده پدر و مادري وارثي ندارد. البتّه متذکّر مي‌شود که اين مرحوم ارث پدري را تنها تصاحب نموده و در قيد حيات، ارث خواهر خود را نداده است و همين خواهر چند سال قبل فوت نموده است، آيا فرزندان خواهر فوت شده مي‌توانند از ترکّه متوفّي، حقِّ مادرشان را مطالبه نمايند و در صورت داشتن حق، سهم آنان چقدر مي‌باشد؟
جواب :
مسأله مورد سوال در حقيقت دو مسأله است:
1 - اموال پدر ميان يک پسر و دو دختر به اين ترتيب تقسيم مي‌شود که نصف آن مالِ پسر و براي هر يک از دخترانش ربع مال مي‌رسد.
2 - اين شخص (يعني پسر آن متوفّي) هنگامي که از دنيا رفته چون يک خواهر بيشتر ندارد تمام اموال خودش مال خواهر مي‌باشد و خواهرزاده‌ها از او ارث نمي‌برند.
ولي در مسأله اوّل اگر آن مرد متوفي حقِّ خواهر خود را نداده باشد فرزندان او حق دارند سهم الأرث آن خواهر را از برادرش به اندازه يک ربع از مال پدر از ترکه او بردارند.
سوال 782 :
پدري داراي چهار فرزند - دو پسر و دو دختر - و يک همسر مي‌باشد. پدر که فوت نمود ارث تقسيم نشده بود که دو فرزندِ پسر نيز فوت نمودند و ارث به دو دختر و همسر رسيد، آيا سهم دو پسر که فوت نموده‌اند به مادر مي‌رسد يا اصلاً سهمي ندارند؟
جواب :
در ابتدا بايد «تَرَکه» ميّت ميان ورثه (همسر دو پسر و دو دختر) تقسيم شود و يک هشتم آن را با شرائطش که در رساله ذکر شده به همسر بدهند و باقي مانده به هر پسر دو برابر دختر داده شود، ولي چون دو پسر وارث ديگري غير از مادر ندارند سهم آن دو به مادر مي‌رسد.
سوال 783 :
همين زن ازدواج نمود و از شوهر دوّم نيز دو دختر و دو پسر دارد، آيا اولاد از همسر دوم از اموال شوهر قبلي (ما ترک) ارث مي‌برند يا خير؟
جواب :
اولاد همسر دوم از اموالي که از شوهر اول به مادرشان رسيده، نيز ارث مي‌برند.
ارث زن وشوهر
سوال 784 :
شخصي مرحوم شده است که داراي دو برادر پدري و يک برادر پدر ومادري و يک همسر بدون فرزند مي‌باشد برادر پدر و مادري چندين روز قبل از خود متوفي از دنيا رفته و داراي چندين فرزند مي‌باشد در تقسيم ارث به چه نحوي بايد رفتار کرد؟
جواب :
در فرض سوال که برادر پدري و مادري قبل از متوفّي فوت نموده است فرزندان او ارث نمي‌برند و وارث ميّت فقط همسر و دو برادر پدري هستند که يک چهارم از اموال را همسربر اساس آنچه در توضيح المسائل، مسأله 2769 ذکر شده، ارث مي‌برد و بقيّه اموال بطور مساوي بين دو برادر پدري تقسيم مي‌شود.
سوال 785 :
مادر اينجانب که پس از فوت پدرم با شخصي ديگري ازدواج کرده بود هم اکنون مرحوم شده است سوال ما اين است که مقدار سهم الارث باقي مانده از مادرم نسبت به شوهر دوم و بنده که فرزند او از شوهر اول هستم به چه مقدار مي‌باشد؟
ضمناً بخشي از اموال باقي مانده از مادرم طبق سند، هبه شوهر دوم مي‌باشد، حکم آن چيست؟
جواب :
در فرض سوال چهار يک همه اموال مادرتان چه هبه و غير هبه به شوهر دوّمش مي‌رسد و بقيه را ورثه ديگر مي‌برند.
سوال 786 :
زني که فوت کرده و ورثه او شوهرش و تنها دخترش مي‌باشند، سهم الارث هر کدام چقدر است؟
جواب :
شوهر چهار يک از همه اموال را ارث مي‌برد و بقيه مال دختر است.
ارث پدرومادر
سوال 787 :
پدر و مادر از اولاد چقدر ارث مي‌برند و از چه مي‌برند؟ البته غير از پدر و مادر متوفّي يک پسر و دو دختر هم دارد.
جواب :
در فرض سوال پدر و مادر هر کدام شش يک از همه اموال به ارث مي‌برند و بقيه مال پسر و دخترها است و به پسر دو برابر دختر بايد داده شود.
سوال 788 :
حدود چهار سال پيش يکي از دوستانم مبلغي پول (شصت و پنج هزار تومان) نزد اينجانب امانت گذاشت و بعد از مدّتي مفقود شد و تا کنون اثري از شخص نامبرده بدست نيامده، بعد از اين واقعه همسرش که حدوداً يکسال با وي زندگي کرده بود غياباً طلاق گرفت و فرزندي هم ندارند بنده را در اين مورد راهنمايي فرمائيد که امانت را به پدرش مسترد نمايم يا به همسرش؟
جواب :
در صورتي که اطمينان داريد که صاحب مال از دنيا رفته آن را به ورثه او يعني پدر و همسرش تحويل دهيد که يک چهارم مبلغ مذکور مربوط به همسرش مي‌باشد و باقي مانده متعلّق به ساير ورثه است.
ارث عمو، عمه، دائي وخاله
سوال 789 :
شخصي که از دنيا رفته و وارث ميّت، عمو و عمّه پدر و مادري و دائي هستند چگونه ارث مي‌برند و اگر ورثه عمو باشد با دائي زاده و يا عمو يا خاله زاده چگونه ارث مي‌برند؟
جواب :
مال را سه قسمت مي‌کنند يک قسمت را به دائي و خاله مي‌دهند که بطور مساوي بين خود تقسيم مي‌کنند و دو سوّم را به عمو و عمّه مي‌دهند که عمو دو برابر عمّه مي‌برد و با بودن عمو يا عمّه به دائي زاده و خاله زاده ارث نمي‌رسد.
سوال 790 :
خانمي فوت کرده و ورّاث وي عبارتند از: شوهر، عمّه ابي، دايي ابويني خواهشمند است نحوه تقسيم ما ترک متوفيّه را ارشاد نماييد.
جواب :
در فرض مذکور نصف ترکه را به شوهر مي‌دهند و نصف ديگر را سه قسمت مي‌کنند يک قسمت را به دائي مي‌دهند و دو قسمت را به عمّه مي‌دهند.
ارث جدّ و جدّه
سوال 791 :
شخصي از دنيا رفته وارث ميّت جدّ و جده پدري و مادري و جدّ و جدّه مادري و يک برادر و دو خواهر هستند اينان چگونه ارث مي‌برند؟
جواب :
يک سوّم ترکه به جدّ و جدّه مادري مي‌رسد که بطور مساوي قسمت مي‌کنند و دو سوّم ديگر ميان ساير ورثه بطوري که مرد دو برابر زن ببرد تقسيم مي‌شود.
ارث کساني که باهم مي‌ميرند
سوال 792 :
کيفيت و نحوه ارث بردن افرادي که به طور دستجمعي در اثر حوادث طبيعي (زلزله و سيل يا...) و يا حوادث رانندگي (تصادف يا...) و يا حوادث جنگي (بمباران و...) کشته مي‌شوند و تقديم و تأخّر موت آنان معلوم نيست چگونه مي‌باشد؟
جواب :
در فرض سواال در صورتي که از طريق زلزله، بمباران يا سيل از دنيا رفته باشند هر کدام از آنها از ديگري ارث مي‌برد و اگر از طريق تصادف يا علل ديگري از دنيا رفته باشند نيز از يکديگر ارث مي‌برند ولي احتياط آن است که در اين صورت ورثه با يکديگر مصالحه و سازش نمايند و راه تعيين ارث آن است که فرض شود زنده بودن يکي از آنها و مردن ديگري که از تمام ترکه ارث مي‌برد و سپس اين ارث به بازماندگان زنده مي‌رسد.
اختيارات ولي
سوال 793 :
کسي فوت شده و دو نفر صغير از ايشان باقي مانده است، پدري دارد پير که قدرت و توانائي سرپرستي صغار را ندارد، آيا برادر مرحوم مي‌تواند سرپرستي صغار را بعهده گيرد ولي از عمارت و اموال از قبيل فرش و ظروف اثاث البيت استفاده نمايد؟ نماز خواندن در آن خانه چه صورت دارد؟
جواب :
در فرض سوال پدر که وليّ صغار است مي‌تواند کسي را به عنوان وکيل خود در نظر بگيرد تا امور مربوط به صغار را انجام دهد و خود در کارهاي وي نظارت نمايد و استفاده برادر از خانه و وسائل مذکور و نماز خواندن وي در آنجا با اجازه پدر و رعايت مصلحت صغار اشکال ندارد.