احکام آب ها (آیت الله حسین مظاهری)

احکام آبها

آب يا مطلق است يا مضاف، و آب مطلق يا عاصم است يا قليل، و آب عاصم پنج قسم است: کر، جارى، باران، چاه و چشمه.

آب مضاف

مسأله :

آب مضاف آبى است که آن را از چيزى بگيرند مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزى مخلوط باشد مثل آبى که به قدرى با گل و مانند آن مخلوط شود که ديگر به آن آب نگويند.

مسأله :

آب‌مضاف چيز نجس را پاک‌نمى‌کند و وضو و غسل هم با آن باطل‌است.

مسأله :

اگر ذرّه‌اى نجاست به آب مضاف برسد چنانچه مقدار آب زياد باشد مانند نهر و رودخانه نجس نمى‌شود، و در غير اين صورت نجس مى‌شود، ولى اگر از بالا روى چيز نجس بريزد مقدارى که به چيز نجس رسيده نجس و مقدارى که بالاتر از آن است پاک مى‌باشد، مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روى دست نجس بريزند آنچه به دست رسيده نجس و آنچه به دست نرسيده پاک است، و نيز اگر مثل فوّاره با فشار از پايين به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد پايين نجس نمى‌شود.

مسأله :

اگر آب مضاف نجس طورى با آب عاصم مخلوط شود که ديگر به آن، آب مضاف نگويند پاک مى‌شود.

مسأله :

آبى که مطلق بوده و معلوم نيست مضاف شده يا نه، مثل آب مطلق است يعنى چيز نجس را پاک مى‌کند و وضو و غسل هم با آن صحيح است، و آبى که مضاف بوده و معلوم نيست مطلق شده يا نه، مثل آب مضاف است يعنى چيز نجس را پاک نمى‌کند و وضو و غسل هم با آن باطل است.

مسأله :

آبى که معلوم نيست مطلق است يا مضاف و معلوم نيست که قبلاً مطلق بوده يا مضاف، نجاست را پاک نمى‌کند و وضو و غسل هم با آن باطل است ولى اگر به اندازه کر يا بيشتر باشد و نجاست به آن برسد حکم به نجس بودن آن نمى‌شود.

آب قليل

مسأله :

آب قليل آبى است که از زمين نجوشد و از کر کمتر باشد.

مسأله :

اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد نجس مى‌شود ولى اگر از بالا روى چيز نجس بريزد مقدارى که به آن چيز مى‌رسد نجس و هر چه بالاتر از آن است پاک مى‌باشد و نيز اگر مثل فوّاره با فشار از پايين به بالا رود در صورتى که نجاست به بالا برسد پايين نجس نمى‌شود و اگر نجاست به پايين برسد بالا هم نجس مى‌شود.

مسأله :

آب قليلى که نجس شود اگر متّصل به آب عاصم شود پاک مى‌شود و مخلوط شدن هم لازم نيست.

مسأله :

آب قليلى که براى برطرف کردن عين نجاست روى چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد نجس است، ولى از آب قليلى که بعد از برطرف شدن عين نجاست براى آب کشيدن چيز نجس روى آن مى‌ريزند و از آن جدا مى‌شود و آن را غساله مى‌نامند پاک است مگر در بول (يعنى چيزى که به واسطه بول نجس شده است) که غساله مرتبه دوّم پاک است ولى آب قليلى که با آن مخرج بول و غائط را مى‌شويند اگر ترشّح کند اجتناب از آن لازم نيست.

آب کر

مسأله :

آب کر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که طول و عرض و عمق آن هر يک سه وجب است بريزند آن ظرف را پر کند و وزن آن 384 کيلوگرم مى‌باشد.

آب جارى

مسأله :

آب جارى آبى است که يا از زمين بجوشد و جريان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات، و يا از برفهاى متراکم در کوهها سرچشمه بگيرد و جريان داشته باشد.

آب باران

مسأله :

آب باران آبى است که در وقت باريدن بگويند باران مى‌آيد و مثلاً اگر بر سنگى ببارد جريان پيدا کند و باريدن چند قطره فايده ندارد.

آب چشمه و چاه

مسأله :

آبى که از زمين بجوشد و جريان نداشته باشد اگر روى زمين باشد به آن آب چشمه گفته‌مى‌شود و اگر در زير زمين‌باشد به آن آب چاه گفته‌مى‌شود.

احکام آب عاصم (کر، جارى، باران، چشمه و چاه)

مسأله :

اگر نجاستى به آب عاصم برسد آن آب نجس نمى‌شود مگر اينکه بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير کند.

مسأله :

اگر بو يا رنگ يا مزه آب عاصم به واسطه غير نجاست و يا به واسطه نجاستى که بيرون آن است عوض شود مثلاً مردارى که پهلوى آب است بوى آن را تغيير دهد نجس نمى‌شود.

مسأله :

اگر نجاستى به آب عاصم برسد مقدارى از آن که بو، رنگ و يا مزه‌اش به واسطه نجاست تغيير کرده نجس است و مابقى اگر به مقدار کر باشد پاک، و در غير اين صورت نجس است مگر آبى که متّصل به چشمه و چاه است که گرچه کمتر از کر باشد پاک است.

مسأله :

آبى که عاصم بوده اگر انسان شک کند هنوز عاصم است يا نه، حکم آب عاصم را دارد مثلاً آبى که به اندازه کر بوده اگر انسان شک کند از کر کمتر شده يا نه، مثل آب کر است. و آبى که عاصم نبوده اگر انسان شک کند عاصم شده يا نه، حکم آب عاصم را ندارد، مثلاً آبى که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده يا نه، حکم آب کر را ندارد.

مسأله :

کر بودن آب به سه راه ثابت مى‌شود:

اوّل: خود انسان اطمينان پيدا کند.

دوّم: يک نفر ثقه خبر دهد.

سوّم: کسى که آب در اختيار اوست به کر بودن آن خبر دهد، مثلاً حمّامى بگويد آب حوض حمّام کر است.

مسأله :

آب چشمه‌اى که جارى نيست ولى طورى است که اگر از آن بردارند باز مى‌جوشد، حکم آب عاصم را دارد گرچه آن آب بسيار کم باشد.

مسأله :

آبى که کنار نهر ايستاده و متّصل به آب جارى است حکم آب جارى رادارد.

مسأله :

آب لوله‌هاى حمّام يا عمارات که متّصل به آب عاصم است حکم آب عاصم را دارد.

مسأله :

اگر آب عاصم به عين نجس برسد و به جاى ديگر ترشح کند پاک است مثلاً اگر آب لوله در وقت تطهير به نجاست برسد و به بدن برگردد بدن نجس‌نمى‌شود.

مسأله :

اگر در جايى عين نجاست باشد و آب عاصم به آن برسد تا وقتى که آب عاصم موجود باشد آبى که به چيز نجس رسيده پاک است. مثلاً اگر روى بام عين نجاست باشد تا وقتى باران به بام مى‌بارد آبى که به چيز نجس رسيده و از ناودان مى‌ريزد پاک است.

مسأله :

اگر باران بر زمين جارى شود و در حال باريدن به چيز نجسى که زير سقف است برسد آن را نيز پاک مى‌کند.

مسأله :

خاک نجسى که به واسطه آب عاصم گِل شود و آب، آن را فرا گيرد پاک است امّا اگر فقط رطوبت به آن برسد پاک نمى‌شود.

مسأله :

اگر به فرش پاکى که روى زمين نجس است آب عاصم برسد و بر زمين جارى شود فرش نجس نمى‌شود و زمين هم پاک مى‌گردد.

مسأله :

آب قليلى که متّصل به آب عاصم است حکم آب عاصم را دارد مثلاً حوضچه يا طشتى که آب لوله به آن متّصل است حکم آب لوله را دارد.

مسأله :

آب عاصم اگر به واسطه نجاست، بو يا رنگ و يا مزه آن تغيير کند چنانچه تغيير آن از بين برود پاک مى‌شود و لازم نيست با آب عاصم ديگرى مخلوط گردد.