احکام ضامن شدن
مساله 2310 :
اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهى کسى را بدهد، ضامن شدن او در صورتى صحيح است که به هر لفظ‌ى اگر چه عربى نباشد به طلبکار بگويد: که من ضامن شده‌ام طلب تو را بدهم، و طلبکار هم رضايت‌خود را بفهماند ولى راضى بودن بدهکار شرط نيست.
مساله 2311 :
ضامن و طلبکار بايد مکلف و عاقل باشند و کسى هم آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد در حال بالغ شدن سفيه نباشد که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف کنند ولى اگر بعد از بالغ شدن سفيه شده باشند و حاکم شرع آنان را از تصرف جلوگيرى نکرده باشد، اشکال ندارد و کسى که به واسطه ورشکستگى حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگيرى کرده بابت طلبى که دارد ديگرى نمى‌تواند ضامن او شود.
مساله 2312 :
هرگاه براى ضامن شدن خودش شرطى قرار دهد، مثلا بگويد: "اگر بدهکار قرض تو را نداد من مى‌دهم"، احتياط واجب آن است که به ضامن شدن او ترتيب اثر ندهند.
مساله 2313 :
کسى که انسان ضامن بدهى او مى‌شود بايد بدهکار باشد، پس اگر کسى بخواهد از ديگرى قرض کند تا وقتى قرض نکرده انسان نمى‌تواند ضامن او شود.
مساله 2314 :
در صورتى انسان مى‌تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهى همه متميز باشد يعنى مبهم يا مردد نباشد. پس اگر دو نفر از کسى طلبکار باشند و انسان بگويد: "من ضامن هستم که طلب يکى از شماها را بدهم"، چون معين نکرده که طلب کدام را بدهد، ضامن شدن او باطل است. و نيز اگر کسى از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگويد: "من ضامن هستم که بدهى يکى ازآن دو نفر را به تو بدهم"، چون معين نکرده که بدهى کدام را مى‌دهد، ضامن شدن او باطل مى‌باشد. و همچنين اگرکسى از ديگرى مثلا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و انسان بگويد: "من ضامن يکى از دو طلب تو هستم" و معين نکند که ضامن گندم است‌يا ضامن پول، صحيح نيست.
مساله 2315 :
اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمى‌تواند از بدهکار چيزى بگيرد و اگر مقدارى از آن را ببخشد، نمى‌تواند آن مقدار را مطالبه نمايد.
مساله 2316 :
اگر انسان ضامن شود که بدهى کسى را بدهد نمى‌تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مساله 2317 :
ضامن و طلبکار مى‌توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را به هم بزنند.
مساله 2318 :
هرگاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبکار را بدهد اگرچه بعد فقير شود طلبکار نمى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نمايد و همچنين است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولى طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضى شود.
مساله 2319 :
اگر انسان در موقعى که ضامن مى‌شود نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار در آن وقت نداند و بعد ملتفت‌شود مى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند.
مساله 2320 :
اگر کسى بدون اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد نمى‌تواند چيزى از او بگيرد.
مساله 2321 :
اگر کسى با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد، مى‌تواند مقدارى را که ضامن شده از او مطالبه نمايد. ولى اگر به جاى جنسى که بدهکار بوده جنس ديگرى به طلبکار او بدهد نمى‌تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد، مثلا اگر ده من گندم بدهکار باشد و ضامن ده من برنج بدهد نمى‌تواند برنج را از او مطالبه نمايد، اما اگر خودش راضى شود که برنج بدهد اشکال ندارد.