نماز مسافر

نماز مسافر

فتاواى امام خمينى «قدّس سرّه»

فتاواى آيت الله العظمى خامنه اى «دام ظله»

1- مسافر بايد نماز ظهر و عصر و عشا را با هشت شرط، شکسته بجا آورد يعنى دو رکعت بخواند: ...

شرط هفتم: آنکه شعل او مسافرت نباشد، بنابراين شتردار و راننده و چوبدار و کشتيبان و مانند اينها، اگر چه براى بردن اثاثيه منزل خود مسافرت کنند، در غير سفر اوّل بايد نماز را تمام بخوانند. ولى در سفر اوّل اگر چه طول بکشد، نمازشان شکسته است.

سوال 1 :

جواب :

با هشت شرط ...

شرط هفتم: آنکه شغل او مسافرت نباشد مانند: چوبدار و راننده و کشتيبان و امثال اينها و ملحق به چنين افرادى است کسى که شغل او در سفر است.

سوال 2 :

جواب :

در محل کار و بين راه حکم مسافر دارد.

سوال 2 :

جواب :

اگر در بين هر ده روز حداقل يک مرتبه براى کارش به محل شغل و کار مى‌رود حکم او، حکم کسى است که سفر، شغل اوست و روزه‌اش صحيح و نمازش تمام است.

توضيح:

به فتواى حضرت امام خمينى(قدّس سرّه) تنها کسانى که شغل آنها مسافرت مى‌باشد، يعنى قوام کارشان به سفر است که در غير سفر و در محل ثابت انجام نمى‌پذيرد مانند: راننده‌هاى برون شهرى، خلبانان وملوانان نمازشان در سفرهاى شغلى تمام و روزه صحيح است. ولى کسانى که شغل آنها مسافرت نيست، هر چند، هر روز براى کارشان به مسافرت مى‌روند نمازشان در سفر شکسته است، مانند معلّمى که هر روز يا هر هفته براى تدريس به سفر مى‌رود.

به يک مسأله و يک استفتاء توجه کنيد:

مسأله :

کسى که شغلش مسافرت نيست، اگر مثلا در شهرى يا در دهى جنسى دارد که براى حمل آن مسافرتهاى پى‌درپى مى‌کند، بايد نماز را شکسته بخواند.

سوال :

سپاه، عده‌اى را براى امور روستاها استخدام مى‌کند و مقر سپاه هم وطنشان نيست و هر روز يا هر سه روز به ناچار به اطراف آن شهر مسافرت مى‌کنند تکليف نماز و روزه آنها چيست؟ و خلاصه، لازمه کارشان مسافرت‌است.

جواب :

در غير وطن بدون قصد اقامه ده روز در محل واحد نماز شکسته و روزه صحيح نيست.

توضيح:

به فتواى رهبر معظم انقلاب(دام‌ظلّه)، کسانى که شغلشان در سفر است يا براى کارشان حداقل در کمتر از ده روز به محل کار سفر مى‌کنند، مانند کسانى هستند که شغلشان مسافرت است، يعنى بايد نمازهاى چهار رکعتى را در اينگونه مسافرتها تمام بخوانند و روزه صحيح است، مانند معلمانى که براى تدريس يا کارمندانى که براى انجام وظيفه يا کارگرانى که براى کار؛ مثلا هر هفته يکبار به محل کارشان مى‌روند و برمى‌گردند، نمازشان در سفر براى کار تمام است. ولى به نظر ايشان سفر براى تحصيل حکم سفر براى شغل را ندارد. مگر آنکه تحصيل در حکم کار و شغل آنها باشد، مانند افرادى که در سپاه و ارتش براى تحصيل مأموريت دارند.

به دو استفتاء توجه کنيد:

سوال :

دانشجويى که هر هفته براى تحصيل به محل درس که تا وطن، چهار فرسخ يا بيشتر است مى‌رود و بر مى‌گردد نمازش در محل درس، تمام است يا شکسته؟

جواب :

سفر براى درس خواندن حکم سفر براى شغل و کار را ندارد، بلکه دانشجويى که براى درس به سفر مى‌رود حکم ساير مسافرين را دارد.

سوال :

دبير شاغل در شهرستان رفسنجان مى‌باشم با توجه به پذيرفته شدن در مرکز عالى ضمن خدمت و مأموريت به تحصيلى آموزش و پرورش، سه روز ابتداى هفته را در شهرستان کرمان اشتغال به تحصيل دارم و بقيه ايام هفته را در شهرستان خود به خدمت مشغولم، نظر حضرت عالى در مورد احکام نماز و روزه اينجانب چه مى‌باشد آيا حکم دانشجو بودن به ما جارى است يا خير؟

جواب :

اگر مأمور به تحصيل هستيد نماز شما تمام است و مى‌توانيد روزه بگيريد.

3- کسى که به مسافرت مى‌رود، زمانى بايد نماز را شکسته بخواند که حداقل به مقدارى دور شود که ديوارهاى آنجا را نبيند و اذان آنجا را هم نشنود و چنانچه قبل از آنکه به اين مقدار دور شود بخواهد نماز بخواند بايد تمام بخواند.

ـ کسى که به مسافرت مى‌رود اگر به جايى برسد که اذان را نشنود ولى ديوار شهر را ببيند، يا ديوارها را نبيند و صداى اذان را بشنود، چنانچه بخواهد در آن جا نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد هم شکسته و هم تمام بخواند.

3- احتياط مستحب آن است که هر دو علامت را رعايت کند، گرچه بعيد نيست اکتفا به نشنيدن صداى اذان. [يعنى اگر به مقدارى دور شود که اذان را نمى‌شنود ولى ديوارها را مى‌بيند و بخواهد در آنجا نماز بخواند، بايد شکسته بخواند، ولى احتياط مستحب است که هم شکسته و هم تمام بخواند يا صبر کند تا به مقدارى دور شود که ديوارها هم ديده نشود و اگر روزه دارد، احتياط مستحب است که در آن محل روزه را باطل نکند، بلکه صبر کند تا جايى که ديوارها هم ناپديد شود].

سوال 4 :

جواب :

در شهرهاى بزرگ خارق العاده که تشخيص آن موکول به نظر عرف است، ميزان در مبدأ و منتهاى مسافت، منزل است و در قصد اقامت ده روز بايد نيّت اقامت ده روز در يک محلّه را داشته باشد.

[هم اکنون در ايران، شهر تهران از شهرهاى بزرگ خارق العاده است]

سوال 4 :

جواب :

در احکام مسافر و قصد توطن و قصد ده روز ماندن، بين شهرهاى بزرگ و شهرهاى معمولى تفاوتى نيست، بلکه با قصد توطن در شهر بزرگ بدون تعيين يک محلّه خاص و مدتى ماندن در آن شهر حکم وطن جارى است، همچنانکه اگر قصد ماندن ده روز در تمام آن شهر، بدون قصد ماندن در يک محله خاص را داشته باشد، روزه صحيح و نماز تمام است.

5- مسافرى که مى‌خواهد ده روز در محلى بماند، اگر از اول قصد داشته باشد که در بين ده روز به اطراف آنجا برود، چنانچه جايى که مى‌خواهد برود از حصار و ديوار شهر بيرون نباشد، يا ازمزارع و باغات اطراف آن باشد به مقدارى که رفتن به آنجا منافى با صدق اقامه در آن محل نباشد (يعنى عرفا بگويند که ده روز در يک محل مانده است) بايد نماز را تمام بخواند ولى چنانچه بخواهد [از حدّ ترخّص بگذرد و] تا کمتر از چهار فرسخ برود، چنانچه در نيّت او باشد که در بين ده روز، فقط يک مرتبه برود و بيش از دو ساعت، رفتن و برگشتن را طول ندهد، در همه ده روز بايد نمازش را تمام بخواند.

5- مسافرى که مى‌خواهد ده روز در محلى بماند، اگر از اوّل قصد داشته باشد که در بين ده روز به اطراف آنجا ـ تا کمتر از چهار فرسخ ـ برود به مقدارى که عرفا بگويند ده روز در يک محل مانده است، مثل آنکه بنا دارد در تمام ده روز چند ساعتى از يک روز يا يک شب يا بيش از آن تا ثلث يک روز يا ثلث يک شب، براى يک مرتبه، يا چندبار که مجموع آن از ثلث يک روز يا يک شب بيشتر نباشد از آنجا خارج شود به قصد اقامه ضررى نمى‌زند و نماز تمام است. ولى اگر هنگام قصد ده روز در نيّتش باشد که بيشتر از اين مقدار خارج شود، قصد اقامه‌محقق نمى‌شود و نماز در آنجا شکسته است.

6- تخيير بين قصر و اتمام در مکه و مدينه، اختصاص به مسجد الحرام و مسجد النبى‌ (ص) دارد و در تمام مکه و مدينه جارى نيست، بلى اختصاص به مسجد اصلى ندارد و در جاهاى توسعه داده شده مسجد هم جارى است، هر چند احتياط، اقتصار بر مسجد اصلى است، پس در تمام مسجد فعلى، مسافر مى‌تواند نماز را تمام بخواند، همانطور که مى‌تواند شکسته بخواند.

6- مسافر مى‌تواند در تمام دو شهر مکه و مدينه نماز را تمام بخواند و اختصاص به مسجد الحرام و مسجد النبى‌ (ص) ندارد.